Transitistan

Turkmenistan.
Vraag de gemiddelde eerstewereldburger naar dit land en hij kan het moeizaam beschrijven als een woestijnland, ergens in ‘t Oosten. Maar dat is buiten Tom Waes gerekend. Eigenhandig (en met hulp van zijn crew, niet te vergeten) bracht hij ons halve taalgebied bij dat deze ex-sovjetdictatuur twee excentrieke leiders zag passeren, een hagelwitte hoofdstad heeft, extreem repressief is en niet gemakkelijk toegankelijk is. Dankjewel Tom, maakt dat het ons ook eens makkelijk 🙂

Had je ons zeven maanden geleden gevraagd om het land te bezoeken op vijf dagen, we hadden je gek verklaard. Op het internet is er eigenlijk niks te vinden en de enige recente reisgids die we vonden, Lonely Planet, werd ‘remotely’ geüpdatet. Tot daar je eerstehands informatie. Op goed geluk en vertrouwen op de ervaring dan maar. The road less travelled en not all those who wander are lost en zo 🙂





Maar wat vonden we nu eigenlijk van het land? Hier mijn top vijf grootste indrukken:

5. Visum aanvragen

Er zijn eigenlijk maar twee manieren om aan een visum te geraken tot het land van de Turkmenen:

A) Je kunt een hele dikke portefeuille hebben en beslissen om met een toeristenvisum binnen te komen, wat betekent dat je elke dag begeleid wordt door een gids en chauffeur. Slapen gebeurt in dure luxehotels, door de overheid opgelegd en gecontroleerd.

B) Je bent op doorreis, met een transitvisum. Vijf dagen krijg je hier, waarbinnen je je maar beter aan de op voorhand vastgelegde grenspost aanmeldt. Kost veel minder, maar je kunt natuurlijk ook wat minder bezichtigen.

Wij kozen voor de tweede manier. Ons beperkter budget en de tegenzin om constant gevolgd en gecontroleerd te worden haalden het ruimschoots van de FOMO die ons meestal te veel doet inplannen. Al bij de visumaanvraag moesten we kiezen welke grenzen we wilden kruisen. We kozen (uiteraard) de langst mogelijke weg, om zo elke dag een bezienswaardigheid te kunnen aandoen én in Iran zo dicht mogelijk bij een treinstation te belanden.

De aanvraag zelf verliep niet zo vlot als verwacht. Het consulaat in Almaty (Kazachstan) bleek gesloten op de laatste werkdag van de maand en de ambassade van Bishkek (Kirgizië) had een kleurkopie nodig van ons paspoort. Wist je dat daar echt massaal veel kopieerzaken zijn, maar slechts eentje kleurkopieën kan maken? Ik zie een gat in de markt! Maar ok, vijf uur en een twintigtal dollar lichter kwam de aanvraag in de chacosse.
Tien dagen nagelbijten later kregen we het verlossende mailbericht dat onze beide aanvragen werden goedgekeurd en hiermee kon de zoektocht naar de ambassade in Dushanbe (Tadzjikistan) beginnen. Toen de medewerker zonder ook maar een blik te werpen op onze goedkeuring, opnieuw alle papieren voor een aanvraag eiste, besloten we binnensmonds vloekend om ons geluk pas aan de Turkmeense grens zelf te beproeven.

Snel een stiekeme telefoonfoto van het grensgebouw, sjjjt.

Mailbevestiging in de hand en vol goede moed kwamen we vijf minuten na grensopening aan bij meneer de douanier. Een heel vriendelijke man, dat wel, maar we mochten niet door. Consternatie bij team België. Maar ook boze blikken bij Team Turkmenistan wanneer er een blonde gast met zijn telefoon het vrijheidsbeeld begon te imiteren, wandelend richting de Oezbeekse grens. Bleek dat we het verkeerde Iraanse visumdocument bijhadden. Nodig natuurlijk om aan te tonen dat we buiten zullen mogen. En hoe raak je in je mailbox? Juist, je snapt het plaatje!

Drie elektriciteitspannes en een (tergend traag) gedownload visum later kregen we eindelijk de felbegeerde groene sticker ingeplakt. Turkmenistan, hou je vast, we komen eraan!

Visums verkrijgen is niet moeilijk, maar je moet er verdorie wel veel tijd in steken 🙂

4. Konye-Urgench

Het contrast kon niet groter zijn over de landsgrens met Oezbekistan. Terwijl daar de toeristen elkaar staan te verdringen bij elke steen en ietwat blauwgekleurde ruïne, voelen we ons hier precies op Mars: helemaal alleen. Nochtans is het niet minder mooi. Hoewel ze de renovatie-inspanningen hier duidelijk missen, kun je je de glorie van deze oude stad nog steeds gemakkelijk voorstellen. Voeg daarbij nog een levendig dorpje tussen deze ruïnes en we voelden ons als een nomade tussen de zanderige wegjes en ouderwetse kledijstalletjes. Over een anachronisme gesproken, met onze smartphones en camera staken we nogal fel af.

Geschiedenis in verval. Restauratie zou hier wel nuttig kunnen zijn.

We hoorden al over de zwarte geldmarkt in Ashgabat, maar hier konden ze er ook wat van. De officiële koers is ongeveer 4 Manat voor een Euro, maar de straatwaarde gaat tot wel 18 Manat! Onze chauffeur kende de kneepjes van het vak en vond de juiste personen op de markt. We werden enkele malen achter een hoekje meegetornd zodat we ‘in den duik’ konden onderhandelen. De wisselaars trokken hun hele trukendoos open en lieten al graag eens een nulletje achterwege, in hun voordeel uiteraard.

Potloden vind je hier in alle soorten en maten.

De Kutlug Timur minaret is met zijn 60 meter en leeftijd van 1009 jaar behoorlijk indrukwekkend.

3. Merv

De laatste halte op onze rondvaart was Merv. Oude hoofdstad, 5 maal opgeschoven, prachtige geschiedenis. Een plaats die ons wel zou kunnen bekoren. Maar we mochten hier niet zijn, zei meneer de douanier. Om correct te zijn: bezoeken mocht, maar zeker niet overnachten. Het ligt namelijk niet op de transitroute. Alsof we ons daar iets van aangetrokken hebben 🙂 We kunnen nogal goed doen of we uit de lucht vallen en mooipraters zijn we ook al met grote onderscheiding. Ik bedoel maar, we zagen er geen graten in om toch maar een klein hotelletje te zoeken in de laatste incarnatie van wat het machtige Merv ooit was.

De site met ooit meer dan 200 000 inwoners werd verlaten omdat de rivier zich geleidelijk aan verlegde. Vroeger was dit een belangrijke stop op de zijderoute en even ook de grootste stad ter wereld.

Een interessante rondrit en een nacht in de kamer-die-zijn-geld-net-waard-was, vertrokken we ‘s morgens in de vroegte naar het kleine stationnetje waar de lokale trein naar de grens vertrok. Het werd een ritje om in de annalen bij te schrijven. Voor een euro beleefden we een leuke tijd: smerige en vieze wagons, praten met alle lokale werkmensen, zeven uur wiebelend over 190 kilometer. Eigenlijk wel verrassend leuk!

Als een bus dametjes je vraagt om op de foto te gaan -voor in onze living- dan weiger je niet!

2. Ashgabat

We tuften al enkele uren op de lokale route nationale, met opstuivend zand achter ons en de radio hard. Plots weerblonk iets even in de laagstaande zon, waarna in de verte een grote witte vlek voor ons opdoemde: Ashgabat. Na Pyongyang misschien wel de meest tot de verbeelding sprekende hoofstad ter wereld.

De grote stad mag je enkel binnenrijden met een proper gewassen bleke auto. Wassen is nu iets waar onze chauffeur geen zin in leek te hebben, dus dropte hij ons bij het uiterste busstation. Het werd tijd om zijn wrak te verlaten en ons in het moderne bussysteem te smijten. Met tickets van een halve Manat per rit, tweeënhalve eurocent, moesten we ook niet snel vrezen voor een dreigend bankroet.

De hotels zijn alleszins voorzien op behoorlijk wat bezoekers.

In de stad met meer luxehotels dan toeristen was het zoeken geblazen naar een betaalbaar onderkomen. Er zijn een tweetal hostels, maar die werden telkenmale omschreven als schurftig, dus zochten we onze toevlucht in wat daar illegaal is: AirBnB. In wat uiteindelijk meer aanvoelde als een betaalde Couchsurf, kregen we naast ontbijt en sfeer ook heel wat hulp en informatie van de gastheer en zijn familie. Ze vertelden honderduit over hun leven, lieten ons vragen stellen en probeerden natuurlijk ook weer wat los te peuteren over ons bestaan in Europa… (Nee, ik wil niet vertellen hoeveel ik verdien, ik wil je niet met een slecht gevoel opzadelen :/ ). Alhoewel de typische hoogbouw uit Italiaans marmer meestal wordt getoond, is er ook nog een heel andere stad te vinden. Dit is de stad van de echte bewoners, met kleine straten, sovjetachtige woonblokken en kleine speeltuintjes, met plezier verstopt door de overheid achter zijn megalomane bouwwoede.

Het onafhankelijkheidsmonument, met daarachter de nationale bibliotheek.

De grootsheidswaanzin van Turkmenbashi en later president Berdimuhamedow bleek al snel bij onze eerste kleine wandeling in de buurt. Een gigantisch park met daarin een vreemdsoortig bouwsel trok al snel onze aandacht. Het leek even op ‘The walking dead’: Niemand te zien! Hoewel schitterend onderhouden was het precies niet de gewoonte om even een ommetje te maken doorheen het groen. Hetzelfde gold voor het centrale gebouw. Veel pracht en praal aan de buitenkant, maar binnenin was enkel het dakrestaurant open. Handig, want zo kregen we een schitterend rond-om-rond zicht over de stad. Wat we net gezien hadden, bleek slechts een voorbode van de resem aan pleinen, parken, brede lanen en prachtige witte torens die we nog de komende twee dagen zouden kunnen bewonderen.

Een poepsjiek shoppingcenter, zo goed als leegstaand. Bovenin is er wel een luxerestaurant met schitterend uitzicht.

Ruchnama, het heilige boek, werd door President Niazov tot leidraad en verplichte lectuur gebombardeerd. Inwoners moeten het boek helemaal kennen! Dit reuzegroot exemplaar klapte vroeger automatisch open om 20u en er werd dan uit voorgelezen.

De neutraliteitsboog, een immense driepotige raket.

Luxehotelletje, iemand?

Het huwelijkspaleis. In de gouden bol vinden de ceremonieën plaats. Beneden is er een hotel-bar-restaurant.

Stiekeme foto van het paleis, hiervoor kun je opgepakt worden.

Naast onderdrukking krijgen de inwoners ook wat vertier, zoals in dit circus.

1. Darvaza-krater

Een korte geschiedenisles: tijdens een ongelukje bij het boren naar aardgas middenin de woestijn ontstond een gat van 70 meter doorsnee waar gas uit vrijkwam. Om het giftige methaan niet in de atmosfeer te laten ontsnappen, werd besloten het aan te steken en op enkele dagen te laten uitbranden. Case closed.
Nu, 49 jaar later, brandt de put nog steeds.

70 meter diameter en alles in de fik, dat is nog eens een stoveke!

De gaskrater ligt zowat centraal in het land, op de weg van Konye-Urgench naar Ashgabat. Hoewel we het niet verwacht hadden, heeft de oude Toyota Avalon met zijn 450 000 kilometer van onze bullebak/chauffeur de eindstreep die dag toch gehaald. Vanaf de hoofdweg konden we de gloed al duidelijk zien. Meneer vond het wel eerst nog nodig om even een uurtje shashlik te gaan verorberen en zijn achterband door een nóg kaler exemplaar te vervangen.

De weinige verslagen die we vonden, maakten gewag van enkele yurts in de buurt en vooral algehele rust. Enkele bleken er twintig te zijn en we waren nu ook niet bepaald alleen. Sfeer was er wel, we werden meteen getrakteerd op lokale sterke drank, bier, een blik zalm en dagvers brood. Als voorbode voor de echte Turkmeen kon dit wel tellen! Deze barmhartige Samaritanen verklaarden ons wel gek toen ze vroegen waar we gingen slapen en we wezen naar onze rugzak met daarin de tent, al strategisch klaargelegd op een heuveltop.

Pas een tweetal uur later kropen we in onze slaapzak, zo uniek en prachtig was het daar in de donkere nacht, naast de grootste barbecue ter wereld!

Ontwaken naast een gaskrater doe je zo!

Niets kan hier groeien in de verzengende zon, enkel viercilinders.